ลิงตัวที่ร้อย

ประมวลจากเรื่องเล่าของอาจารย์ประเวส วสี

.
นักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่นศึกษาวิจัยพฤติกรรมของลิงกังสายพันธุ์หนึ่งบนเกาะโคชิมาใกล้ๆ กับเคียวชูในช่วงราว ๆ ปี พ.ศ. 2595 ตีพิมพ์ผลงานวิจัยในวารสารวิชาการJapan Monkey Center in Vol. 2, 5, and 6 of the journal Primates

[ไลอัล วัตสัน ผู้ทำให้วลี "ลิงตัวที่ร้อย" ตืดตลาด]
จากนั้นนายแพทย์ไลอัล วัตสัน ผู้สนใจวิทยาศาสตร์แห่งชีวิต (life science) เอามาแต่งและต่อเติมให้อ่านง่ายและอ่านสนุกในหนังสือที่ตีพมพ์เมื่อปี 2522 (Lyall Watson: Litetide, 1979) จนได้รับสมอ้างว่าเป็นคนทำให้คำว่า “Hundredth Monkey Effect” เป็นที่รูจักกัน

นายแพทย์วัตสันเล่าว่า ลิงที่เกาะโคชิมาหลายร้อยตัวไม่เคยเห็นไม่เคยลิ้มรสมันเทศมาก่อน ดังนั้น เมื่อนักวิจัยเอามันเทศกองโตมาโยนทิ้งไว้ตามชายหาดทรายที่มีโคลนเต็มไปหมด มันเทศจมกับทรายและโคลนตม ฝูงลิงจึงไม่สนใจ

มันเทศกองอยู่นานหลายชั่วโมง แล้วลิงตัวหนึ่งก็ได้ลงมาหยิบมันเทศไปแกว่งในน้ำทะเล ล้างโคลนตมและทรายแล้วกัดกินมันเทศหัวนั้น ลิงตัวแรกส่งสัญญาณภาษาลิงให้แม่และเพื่อนลิงในฝูงให้ไปลองกินดู แต่ลิงส่วนใหญ่ก็ยังไม่สนใจ

แล้วจากนั้นก็ค่อย ๆ มีลิงในฝูงบางตัวลงไปหยิบมันเทศกัดกินทีละตัวสองตัว จากนั้นอีกพักใหญ่ ก็เกิดเรื่องเหลือเชื่อขึ้น เมื่อลิงในฝูงทยอยกันลงมากินมันเทศแช่น้ำทะเลถึงจำนวนหนึ่ง ลิงทั้งฝูงก็กรูกันลงไปที่ชายฝั่งฉวยมันเทศมาแกว่งน้ำทะเลกันกัดกินอย่างพร้องเพียง

เรื่องนี้มีผู้ติดตามและแย้งคำกล่าวอ้างของวัตสัน แต่เรื่องนี้ก็กลายเป็นตำนานไปแล้ว

Wikipedia ตีพิมพ์เรื่องนี้ไว้เช่นกัน

The “Hundredth Monkey Effect” is a supposed phenomenon in which a learned behaviour spreads instantaneously from one group of monkeys to all related monkeys once a critical number is reached. By generalisation it means the instant, paranormal spreading of an idea or ability to the remainder of a population once a certain portion of that population has heard of the new idea or learned the new ability. The story behind this supposed phenomenon originated with Lyall Watson, who claimed that it was the observation of Japanese scientists. Such an observation did not exist (e.g. Myers 1985, Amundson 1985, 1991). One of the primary factors in the promulgation of the myth is that many authors quote secondary or tertiary (or worse) sources who have themselves misrepresented the original observations.

The story of the “Hundredth Monkey Effect” apparently originated with Lyall Watson in his 1979 book Lifetide. In it he claimed to describe the observations of scientists studying macaques (a type of monkey) on the Japanese island of Koshima in 1952. Some of these monkeys learned to wash sweet potatoes, and gradually this new behavior spread through the younger generation of monkeys—in the usual fashion, through observation and repetition. However, Watson claimed that the researchers observed that once a critical number of monkeys was reached—the so-called hundredth monkey—this previously learned behaviour instantly spread across the water to monkeys on nearby islands.

This story was further popularized by Ken Keyes, Jr. with the publication of his book The Hundredth Monkey. Keyes presented the “Hundredth Monkey Effect” story as an inspirational parable, applying it to human society and the effecting of (positive) change therein. Since then, the story has become widely accepted as fact, and has even appeared in books written by some educators.

The content of the book by Keyes was a substantive treatise on the effects of nuclear war on the planet and the devastation caused thereon.